Đỉa có tên khoa học Hirudinea, thuộc giới động vật (kingdom) Animalia, nghành trùng phân đoạn, bám dai (phylum) Annelida, lớp trùng (class) Oligochaeta Clitellata, bộ thân mềm và nhầy (order) Gnathobdellidae, họ đỉa (family) Hirudinidae, chi (genus) Hirudo.
Trên thế giới biết được khoảng 600 loài đỉa, đa số các loại sống ở vùng nước ngọt, khí hậu ẩm và nóng, trong rừng nhiệt đới, khoảng 20% loại sống vùng nước mặn. Hiện nay 15 loài được dùng để chửa bịnh, thí dụ: Hirudo medicinalis (Bắc và Trung Âu), Hirudo verbana hay Hirudo officinalis (Nam và Đông Âu), Hirudo orientalis (Iran, Thổ), Hirudo nipponia (ở Nhựt), Hirudo multistriata (Trung Á, Ấn độ), Hirudo flava (Ấn), Hirudo troctina hay Hirudo interrupta (Bắc Phi châu), Hirudinaria manillensis (Đông Nam Á và Nam Mỹ), Macrobdella decora (Bắc Mỹ), Hirudo australis (Úc), Hirudo provincialis (đỉa xanh lá cây Hungary), Hirudo quinquestriata (Úc, 5 sọc dọc trên lưng).
Loại đỉa dùng chửa bịnh thông dụng nhứt là loài Hirudo medicinalis, tên tiếng Anh medicinal leech. Đặc điểm bên ngoài của loại này là mình chúng màu nâu đến xanh lá cây, trên lưng có sọc dài màu đỏ và bụng có những đốm đen. Vùng sống thiên nhiên của chúng là ở Châu Âu, Châu Phi và Tiểu Á. Đỉa vùng Hungary Hirudo verbana bụng có màu xanh lá cây.
Mỗi năm vào cuối tháng 8 là thời gian đỉa lột da, lúc này chúng cử động rất chậm, thường nằm dưới đáy sông đáy hồ, cọ sát vào những cục đá sỏi, nếu không lột được da củ thì đỉa cũng phải chết, nếu nước lạnh thì chúng di chuyển đến nơi sâu nhứt của hồ và ngưng hoạt động. Cơ thể đỉa dẹp theo chiều lưng và bụng, dài đến 15-22cm, bề ngang 2-3cm, nặng đến 30-35g và có thể sống đến 30 năm.
Sau 3 năm thì đỉa trưởng thành, bắt đầu sanh sản. Tuy đỉa là loài lưỡng dục hermaphrodite, tức là trên một con có cả 2 giống đực và cái, nhưng không thể tự thụ tinh. Muốn sinh sản bắt buộc phải có 2 con và máu của động vật có vú, động vật máu ấm. Đỉa đẻ một lần khoảng 20 trứng, bọc trong kén cocoon hình trái xoan như nhọng tơ tằm và máng kén dưới những hòn đá gạch ở đáy nước hoặc máng ở lá, nhánh cây bên bờ hồ, bờ sông. Những kén này được thụ tinh bởi con đỉa khác, cũng có loài giao hợp như trùng đất. Khoảng 2 tuần sau (có loại đến 6 tuần) thì trứng nở ra đỉa nhỏ dài khoảng 16mm. Sau khi nở, đỉa con tìm thức ăn để nuốt thí dụ động vật không xương nhỏ, hoặc bám vào những động vật lớn hơn chúng như cóc, ếch, nhái để hút máu. Đỉa có tổng cộng 3 hàm sắp như hình sao và 240 cái răng (như 3 cây cưa), giữa 3 hàm là một tuyến để nhả nước miếng.
Đỉa bám vào động vật, cắn sâu khoảng 1,5mm xuyên da dầy của trâu bò chỉ trong vòng vài giây, vừa cắn chúng vừa nhả vào vết cắn đó qua saliva, nước miếng (nước dãi, nước bọt) chất gây tê và chống đau, hút máu trong vòng 30 phút, khoảng 20-50ml máu và cũng khoảng 20-50ml máu tiếp tục chảy ra từ vết thương, thân mình đỉa có thể phình to gấp 5 lần so với lúc đói. Sau khi no, chúng tự động rớt ra khỏi động vật và để lại một vết cắt đặc biệt hình chử Y.
Trong khi hút máu, máu tự đông đặc lại trong người đỉa, nước được thải ra bằng da của chúng, vi trùng Aeromonas veronii và một loại vi trùng tương tự Rikenella giúp máu tiêu hóa và tạo ra kháng sinh để tiêu diệt những vi trùng khác nhằm dự trử máu, chống hư. Sau khi no, đỉa có thể sống một năm rưỡi không cần hút máu nữa.
Trong nước miếng saliva của đỉa có trên 20 chất người ta phân tích được (có thể lên đến 50 hoặc 70 chất), trong đó có 2 chất anti-coagulant chống máu đông đặc Hirudin và Calin. Ngoài ra còn có chất làm mạch máu giãn nở, chống đau, chống co giựt, chống viêm Eglin, Destabilase, Hirustasin, Bdellins, Hyaluronidase, Tryptase inhibitor, Factor Xa inhibitor, Complement inhibitors, Carboxypeptidase A inhibitors, Histaminelike substances, Acetylcholine, Anesthetics substance và nhiều chất khác cũng như liều lượng mà công nghệ dược phẩm chưa thể sản xuất nhân tạo được. Trong mỹ phẩm, nước miếng đỉa đậm đặc được dùng để pha chế làm kem thoa mặt giúp máu lưu thông tốt làm da mặt được hồng hào.
Vài bịnh có thể chữa bằng đỉa:
Viêm khớp xương
Máu ứ đọng ở vết thương sau khi mổ, khi các tĩnh mạch dẫn đến vết thương chưa thông.
Bịnh thấp khớp
Chứng giãn tĩnh mạch
Chứng nghẽn tắc mạch
Lọc máu, tái sinh máu mới khi bị nhiễm độc máu.
- Một con đỉa dùng để chữa bịnh, khi đã hút máu người sẽ không được dùng lại lần nữa vì có thể sẽ lây bịnh. Chúng sẽ bị giết đi hoặc dùng để thử nghiệm, nghiên cứu.
Có hai cách giết đỉa công hiệu nhứt:
1/ Cho đỉa vào trong rượu có nồng độ cao 90%Vol.
2/ Cho đỉa vào bao Ni-lon cột kín, bỏ bao vô tủ đông đá nhiệt độ trừ 18°C và phải chờ ít nhứt 12 tiếng thì đỉa mới chắc chắn chết.
- Khi chữa bịnh, đỉa đang hút máu nên để cho nó hút no tự động rớt ra. Không nên dùng bạo lực rứt ra khi chúng còn bám chặt, vì đỉa có thể nhả máu cũ cũng như vi trùng trong cơ thể chúng ra vết cắn.
- Vì một lý do gì đó mà phải ngưng tức thì khi đỉa đang hút máu, thì rãi muối lên người đỉa. Nhưng phương pháp này cũng không tốt lắm vì đỉa có thể "ói" ra chất trong bụng nó gây nhiễm trùng cho vết thương.
* Dhanvantari धन्वंतरी viết theo chử Sanskrit - Xăngcrit 2500 đến 2000 năm trước Công nguyên. D. còn được biết qua tên Dhanwantari hoặc Dhanvanthari. Đây là vị thần trị bịnh trong thần thoại tin vào đa thần của người Hindu*. D. thường được tạc tượng, phát họa người có 4 tay, một tay cầm Amrit bình nước trường sinh (nước Cam lộ, nước thần giúp duy trì vĩnh cửu tuổi thanh xuân), còn các tay khác cầm các thứ đôi khi thay đổi như cây thuốc, Jalauka - con đỉa, bạch hải loa (ốc biển trắng, Shankha tiếng Phạn), Chakra - Luân xa, bánh xe luân hồi.
Hiện nay, lối chữa bịnh, dưỡng sinh theo Ayurveda - Y học Vệ đà vẫn còn rất thuận hành tại Ấn độ.
* Hindu xuất phát từ chử Sindhu, người sống bên kia bờ sông Indus, do người Persien (Iran ngày nay) gọi những người Ấn tin vào đạo luân hồi.
- Một con đỉa dùng để chữa bịnh, khi đã hút máu người sẽ không được dùng lại lần nữa vì có thể sẽ lây bịnh. Chúng sẽ bị giết đi hoặc dùng để thử nghiệm, nghiên cứu.
Có hai cách giết đỉa công hiệu nhứt:
1/ Cho đỉa vào trong rượu có nồng độ cao 90%Vol.
2/ Cho đỉa vào bao Ni-lon cột kín, bỏ bao vô tủ đông đá nhiệt độ trừ 18°C và phải chờ ít nhứt 12 tiếng thì đỉa mới chắc chắn chết.
- Khi chữa bịnh, đỉa đang hút máu nên để cho nó hút no tự động rớt ra. Không nên dùng bạo lực rứt ra khi chúng còn bám chặt, vì đỉa có thể nhả máu cũ cũng như vi trùng trong cơ thể chúng ra vết cắn.
- Vì một lý do gì đó mà phải ngưng tức thì khi đỉa đang hút máu, thì rãi muối lên người đỉa. Nhưng phương pháp này cũng không tốt lắm vì đỉa có thể "ói" ra chất trong bụng nó gây nhiễm trùng cho vết thương.
* Dhanvantari धन्वंतरी viết theo chử Sanskrit - Xăngcrit 2500 đến 2000 năm trước Công nguyên. D. còn được biết qua tên Dhanwantari hoặc Dhanvanthari. Đây là vị thần trị bịnh trong thần thoại tin vào đa thần của người Hindu*. D. thường được tạc tượng, phát họa người có 4 tay, một tay cầm Amrit bình nước trường sinh (nước Cam lộ, nước thần giúp duy trì vĩnh cửu tuổi thanh xuân), còn các tay khác cầm các thứ đôi khi thay đổi như cây thuốc, Jalauka - con đỉa, bạch hải loa (ốc biển trắng, Shankha tiếng Phạn), Chakra - Luân xa, bánh xe luân hồi.
Hiện nay, lối chữa bịnh, dưỡng sinh theo Ayurveda - Y học Vệ đà vẫn còn rất thuận hành tại Ấn độ.
* Hindu xuất phát từ chử Sindhu, người sống bên kia bờ sông Indus, do người Persien (Iran ngày nay) gọi những người Ấn tin vào đạo luân hồi.
Coi Thêm
5 loại Vi trùng và Vi khuẩn nguy hiểm nhứt
Khác Biệt Giữa Xương Rồng Cactus và Mọng Nước Succulent
Trứng có trước hay Gà có trước?
Tẩy Chay Hàng Hóa Đồ Đạc của Tàu khựa
Cuộc Thi Ca Nhạc Truyền Hình Châu Âu 2012
Thành Phố có Mức sống mắc nhứt Thế giới
Vi Trùng MRSA
Máy Giúp Người Liệt Chưn Đi Được
Thức Ăn Ngăn Ngừa Ung Thư
YU55 và WN5
Phân biệt các loại Bão Storms: Cyclone - Hurricane - Typhoon - Tornado
Cholesterol là gì? HDL và LDL là gì?
Kosher, luật lệ ăn uống cho người theo đạo Do Thái chính thống
Bịnh Tiểu Đường
Khi nào thì có Mưa, Mưa Đá, Tuyết, Sương, Sương Mù
Chết Vì Sắc Đẹp
Vì sao Đồng Hồ Kim chỉ 10 giờ 10 phút?
Nhẫn Đính Hôn và Nhẫn Cưới
Người đẹp toàn cầu thế kỷ 21
Giống nhau và khác nhau giữa Trà Đen và Trà Xanh
Truyền Thuyết Ma Cà Rồng và Bá Tước Dracula
Sưu Tầm những câu chuyện về Thế Giới Bên Kia của Tác giả Kim Long
Dementia - Bịnh mất trí nhớ
Hiện tượng Rong Kinh - Rong huyết - Băng lậu
Hành Tinh Tương Tự Trái Đất 581 g
Ngũ Hành Mạng và màu Sắc
Khác Biệt giữa Ngọc và Thạch
NDM-1 Vi Trùng Nguy Hiểm Nhứt Thế Gian
Tất cả thông tin về Pha lê và Thủy tinh
Tất cả thông tin về Kim Cương Hột Xoàn
21.12.2012 Ngày Tận Thế?
Những Món Ăn Kinh Khủng Nhứt Thế Giới
Mắt nhìn được sau 50 năm mù lòa
Chuột Cống tìm Mìn
5 loại Vi trùng và Vi khuẩn nguy hiểm nhứt
Khác Biệt Giữa Xương Rồng Cactus và Mọng Nước Succulent
Trứng có trước hay Gà có trước?
Tẩy Chay Hàng Hóa Đồ Đạc của Tàu khựa
Cuộc Thi Ca Nhạc Truyền Hình Châu Âu 2012
Thành Phố có Mức sống mắc nhứt Thế giới
Vi Trùng MRSA
Máy Giúp Người Liệt Chưn Đi Được
Thức Ăn Ngăn Ngừa Ung Thư
YU55 và WN5
Phân biệt các loại Bão Storms: Cyclone - Hurricane - Typhoon - Tornado
Cholesterol là gì? HDL và LDL là gì?
Kosher, luật lệ ăn uống cho người theo đạo Do Thái chính thống
Bịnh Tiểu Đường
Khi nào thì có Mưa, Mưa Đá, Tuyết, Sương, Sương Mù
Chết Vì Sắc Đẹp
Vì sao Đồng Hồ Kim chỉ 10 giờ 10 phút?
Nhẫn Đính Hôn và Nhẫn Cưới
Người đẹp toàn cầu thế kỷ 21
Giống nhau và khác nhau giữa Trà Đen và Trà Xanh
Truyền Thuyết Ma Cà Rồng và Bá Tước Dracula
Sưu Tầm những câu chuyện về Thế Giới Bên Kia của Tác giả Kim Long
Dementia - Bịnh mất trí nhớ
Hiện tượng Rong Kinh - Rong huyết - Băng lậu
Hành Tinh Tương Tự Trái Đất 581 g
Ngũ Hành Mạng và màu Sắc
Khác Biệt giữa Ngọc và Thạch
NDM-1 Vi Trùng Nguy Hiểm Nhứt Thế Gian
Tất cả thông tin về Pha lê và Thủy tinh
Tất cả thông tin về Kim Cương Hột Xoàn
21.12.2012 Ngày Tận Thế?
Những Món Ăn Kinh Khủng Nhứt Thế Giới
Mắt nhìn được sau 50 năm mù lòa
Chuột Cống tìm Mìn
