Phạm Cự Lượng bình Chiêm đánh Tống (944 - 984)

Phạm Cự Lượng sinh ngày 20 tháng 11 năm Giáp Dần 944 ở Khúc Giang Nam Sách, Hải Dương. Cha là Phạm Mạn, làm tham chính đô đốc Ngô Nam Tấn vương. Mẹ là Trần Thi Hồng sinh được 8 người con: 5 trai, 3 gái đều hiển đạt. Ông nội là Phạm Chiêm, giữ chức Đồng giáp tướng quân đời Ngô vương Quyền.

Tháng 10 năm Kỷ Mão 979, vua Đinh Tiên Hoàng bị kẻ bề tôi phản loạn là Đỗ Thích giết chết. Vua kế tiếp triều Đinh là Đinh Phế Đế lúc lên làm vua mới 6 tuổi. Bấy giờ, chính sự nước nhà rối ren.
Đúng lúc đó, triều đình nhà Tống bàn nhau: Sau khi Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn chết coi như vận nhà Đinh đã tàn cho nên tận dụng thời cơ này đánh chiếm lấy nước Đại Cồ Việt là thời cơ thuận lợi nhất. Rồi năm Tân Tỵ 981, nhà Tống (Trung Quốc) sai Hầu Nhân Bảo, Tôn Toàn Hưng và Lưu Trường đem quân thủy bộ sang xâm lược nước ta.

Trước lúc ra quân được phong làm đại tướng đó là sự sắp xếp của Lê Hoàn. Lê Hoàn quá biết Phạm Cự Lượng là em ruột của Phạm Hạp cùng Nguyễn Bặc và Đinh Điền dấy lên chống Lê Hoàn, đã bị Lê Hoàn vừa chặt đầu. Nhưng trước sự đe dọa xâm lăng của ngoại bang, đất nước cần có người tài ba để cầm quân, Lê Hoàn đã tiến cử Phạm Cự Lượng vì ông cho rằng: Dẫu là anh em, người nào có chí riêng của người ấy, không nên vì tội của anh mà nghi ngờ em. Cả triều đình rất khâm phục Lê Hoàn và Phạm Cự Lượng càng kính trọng ông bội phần.
Ngay khi vừa lên ngôi, Lê Hoàn đã sai Phạm Cự Lượng gấp rút chỉnh đốn lực lượng võ trang, chuẩn bị một cách có hiệu quả cho cuộc đối đầu với quân Tống.

Khi quân Tống tràn sang, Phạm Cự Lượng là người chỉ huy lực lượng thủy quân và chính thủy quân do Phạm Cự Lượng chỉ huy đã lập công xuất sắc nhất. Kế thừa kinh nghiệm của Ngô Quyền, Lê Hoàn đã cho đóng cọc gỗ vạt nhọn xuống sông rồi nhử địch vào khu mai phục sẵn để tiêu diệt. Người chỉ huy thành công mưu kế này chính là Phạm Cự Lượng. Thủy quân của Phạm Cự Lượng đã liên tục tấn công quân Tống ở khắp các cửa sông vùng ven biển đông bắc.

Các tướng giặc như Trần Khâm Tộ và Lưu Trừng không sao vượt qua được sức cản quyết liệt của thủy binh do Phạm Cự Lượng chỉ huy. Khi chủ tướng của giặc là Hầu Nhân Bảo mắc mưu Lê Hoàn, bị Lê Hoàn bắt giết, thì bọn Trần Khâm Tộ và Lưu Trừng cũng hốt hoảng chạy trốn, lúc này Phạm Cự Lượng đã dốc toàn lực ra truy đuổi, các tướng giặc như Quách Quân Biện và Triệu Phụng Huân đều bị bắt sống. Quân Tống vừa bị bắt, vừa bị giết rất nhiều.

Sau những chiến công hiển hách chống quân xâm lược nhà Tống, vua Lê Đại Hành đã phong cho Phạm Cự Lượng tới hàm Thái úy. Phạm Cự Lượng lại sát cánh cùng nhà vua đi hỏi tội Chiêm Thành vì trước đó vua Chiêm đã được Ngô Nhật Khánh (con rể Đinh Tiên Hoàng) dẫn đường đưa đại quân đến quấy rối.

Sinh thời ngoài việc giỏi điều binh khiển tướng, Phạm Cự Lượng được các tướng lĩnh và quan lại của triều đình cũng như trăm họ kính trọng và quý mến bởi sự thanh liêm chính trực của ông. Nhiều triều đại về sau đã phong ông là Thượng Đẳng Thần để thờ kính và hương khói.

Cha ông ta dạy rằng:
"Nhà nghèo mới biết con hiếu thảo, nước loạn mới biết kẻ tôi trung". Trong hoàn cảnh nước nhà thuở ấy, đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, trung thành với tân vương để diệt xâm lăng, không đố kỵ tư thù, lại thanh liêm chính trực, Phạm Cự Lượng quả là một nhân vật lỗi lạc, một nhà quân sư lừng danh của nước Đại Cồ Việt anh hùng.

Xem thêm

Mê Linh Nữ Tướng
Anh Thư Họ Triệu
Vì sao phụ nữ Việt Nam đáng được khâm phục?